నోట్లను నకిలీ చేయడం ఒక తీవ్రమైన నేరం మాత్రమే కాకుండా, దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థపై తీవ్రమైన ప్రభావాన్ని కలిగించే సమస్య కూడా. నకిలీ నోట్ల వాడకం రోజురోజుకు పెరుగుతుండటంతో ప్రజలంతా జాగ్రత్తగా ఉండటం చాలా అవసరం. భారత రిజర్వ్ బ్యాంక్ (ఆర్బీఐ) నోట్లను డిజైన్ చేసే సమయంలో అనేక భద్రతా లక్షణాలను అమలు చేసింది, ఇవి నిజమైన నోట్లను నకిలీ నోట్ల నుంచి వేరుచేయడంలో సహాయపడతాయి.

ఇక్కడ 2000, 500, 200, 100, 50, 20 మరియు 10 రూపాయల నోట్లను గుర్తించడంలో ఉపయోగకరమైన కొన్ని ముఖ్యమైన చిట్కాలు ఉన్నాయి:

1. నోటు మీద జాగ్రత్తగా పరిశీలించండి

భారతీయ నోట్లపై ప్రత్యేకమైన డిజైన్‌లు మరియు లక్షణాలు ఉంటాయి. వాటిని పరిశీలించడం మొదటి చరణం:

•నీటి గుర్తు (Watermark): నోటులో మహాత్మా గాంధీ చిత్రంతో పాటు ఆర్బీఐలోగో నీటి గుర్తుగా కనిపిస్తుంది. ఇది నోటును వెలుతురు వద్ద పరీక్షించినప్పుడు స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.

•సురక్షిత ధారం (Security Thread): ప్రతి నోటులో ఓ సురక్షిత ధారం ఉంటుంది, ఇది లైట్‌లో భారత అని స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.

2. స్పర్శ ద్వారా గుర్తించండి

•రఫ్ ఫీల్ (Raised Print): నోటు మీద ఉన్న “మహాత్మా గాంధీ చిత్రం,” నోటు పేరు, మరియు నెంబర్లు లాంటి పాయింట్లు కొంచెం పైకి లేచినట్టుగా ఉంటాయి. దీనిని చేతితో స్పర్శించి అనుభూతి చెందవచ్చు.

3. అల్ట్రావయొలెట్ (UV) లైట్లో పరిశీలించండి

•నిజమైన నోట్లలో కొన్ని ఫీచర్లు UV లైట్‌లో మాత్రమే కనిపిస్తాయి. ఉదాహరణకు, నోటు నంబర్, రిజర్వ్ బ్యాంక్ లోగో UV లైట్‌లో స్పష్టంగా ప్రకాశిస్తుంది.

4. రంగు మారే నెంబర్

•నోటు కుడివైపు ఉన్న నెంబర్ రంగు మారేలా ఉంటుంది. 500 లేదా 2000 నోట్లలో, నోరు నాటుగా కదిలిస్తే నెంబర్ రంగు గ్రీన్ నుంచి బ్లూ లేదా గోల్డెన్‌గా మారుతుంది.

5. మైక్రో టెక్స్ట్ (Micro Text)

•నోటుపై నకిలీ చేయడం చాలా కష్టం అయిన ‘RBI’ లేదా ‘भारत’ అనే చిన్న అక్షరాలను జాగ్రత్తగా పరిశీలించండి. ఇవి నిజమైన నోట్లలో మాత్రమే స్పష్టంగా ఉంటాయి.

6. నోటు సైజు మరియు డిజైన్

•భారతీయ నోట్ల సైజు మరియు డిజైన్ ప్రత్యేకంగా ఉంటుంది. నకిలీ నోట్లలో సైజు మరియు ప్రింటింగ్‌లో తేడాలు ఉండే అవకాశం ఉంది.

7. నోటు నెంబర్లలో వైవిధ్యం

•ప్రతి నిజమైన నోటుకు ప్రత్యేకమైన నెంబర్ ఉంటుంది. ఒకే నెంబర్‌తో అనేక నకిలీ నోట్లు రావడం సాధ్యమే. ఇది నకిలీ నోట్లను గుర్తించడంలో ముఖ్యమైన సూచన.

8. నోట్ల ఆర్బీఐ మొబైల్ అప్లికేషన్ ఉపయోగించండి

రిజర్వ్ బ్యాంక్ ప్రారంభించిన “మనీ” (MANI – Mobile Aided Note Identifier) యాప్ ద్వారా మీరు నోట్లను సులభంగా స్కాన్ చేసి నిజమా, నకిలీదా అని తెలుసుకోవచ్చు.

నకిలీ నోటు దొరికితే ఏమి చేయాలి?

1.నకిలీ నోటు మీ చేతిలోకి వస్తే వెంటనే స్థానిక పోలీసులకు సమాచారం ఇవ్వండి.

2.మీ దగ్గరున్న నకిలీ నోట్లను బ్యాంకుకు తీసుకెళ్లి వివరించండి. బ్యాంకులు ఇలాంటి విషయాలను ఎఫ్ఐఆర్ కింద నమోదు చేస్తాయి.

3.ఇలాంటి సంఘటనలపై మీరు చట్టబద్ధమైన చర్య తీసుకోవాలని నిర్ణయించండి.

ముగింపు

నకిలీ నోట్లను సులభంగా గుర్తించగలగడం ప్రతి పౌరుడి బాధ్యత. నోట్లు తీసుకుంటూ లేదా ఇస్తూ ఈ పద్ధతులను పాటించి జాగ్రత్తగా ఉండండి. కేవలం ఒక వ్యక్తిగత జాగ్రత్త మాత్రమే కాదు, దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థను రక్షించే ప్రయత్నమిదీ.

మీరు కూడా మీ కుటుంబం, స్నేహితులకు ఈ చిట్కాలను తెలియజేయండి. మనమంతా జాగ్రత్తగా ఉంటే, నకిలీ నోట్ల సమస్యను తగ్గించవచ్చు.